لامپ رشد گیاه - لامپ فرتاک

شاید تاکنون عبارت لامپ رشد گیاه را شنیده باشید، اما ندانید تفاوت آن با سایر لامپ‌های موجود در بازار چیست. در این مقاله قصد داریم به طور کامل با لامپ رشد گیاه آشنا شده و انواع آن را نیز بررسی کنیم.

لامپ رشد گیاه چیست؟

نور رشد یا نور گیاه، یک منبع نور مصنوعی یا طور کلی یک نور الکتریکی است که برای تحریک رشد گیاهان با انتشار نور مناسب برای فتوسنتز طراحی شده است.

از لامپ رشد گیاه در مکان‌هایی استفاده می‌شود که در آنجا یا نور طبیعی وجود ندارد و یا نور اضافی لازم باشد. به عنوان مثال، در ماه‌های زمستان که ساعات وجود نور روز ممکن است برای رشد گیاه مورد نظر کافی نباشد، از لامپ رشد گیاه برای افزایش زمان دریافت نور گیاهان استفاده می‌شود. اگر گیاهان به اندازه کافی نور دریافت نکنند، رشد آن‌ها کم خواهد شد یا رشدی علفی شکل خواهند شد.

چراغ‌های رشد، نور و طیف نوری شبیه به خورشید را فراهم می‌کنند، یا به طور کلی طیف نور مناسب برای رشد گیاه در حال کشت فراهم را تأمین می‌کنند. شرایط مناسب با تغییر رنگ، دما و خروجی‌های طیف نور و همچنین تغییر تعداد لامپ‌ها مهیا می‌شود. بسته به نوع گیاه مورد نظر و مرحله‌ی کشت آن (به عنوان مثال جوانه زنی یا مرحله گل دهی و باروری)، می‌توان از لامپ رشد مناسب استفاده کرد.

لازم به ذکر است که آندری فامینتسین (Andrei Famintsyn)، گیاه شناس روسی، در سال ۱۸۶۸ میلادی اولین کسی بود که از نور مصنوعی برای رشد و تحقیقات گیاهان استفاده کرد.

موارد استفاده از لامپ رشد گیاه

چراغ‌های رشد گیاه برای باغبانی، پرورش گل در ساختمان، تکثیر گیاهان و تولید مواد غذایی از جمله گیاهان آبزی استفاده می‌شود. اگرچه بیشتر چراغ‌های رشد در سطح صنعتی استفاده می‌شوند، اما می‌توان از آن‌ها در مصارف خانگی نیز استفاده کرد.

طبق قانون مربع معکوس، شدت تابش نور از یک منبع نور (در این جا یک لامپ) که به یک سطح می‌رسد، به طور معکوس متناسب با مربع فاصله سطح از منبع است؛ به طور مثال اگر یک شیء دو برابر از منبع نور فاصله داشته باشد، فقط یک چهارم نور دریافت می‌کند. برای تأمین نور کافی برای رشد گیاهان، در چراغ‌های رشد از انعکاس‌دهنده‌هایی استفاده می‌شود تا راندمان نور به حداکثر برسد.

انواع لامپ رشد گیاه

طیف وسیعی از انواع لامپ از قبیل لامپ رشته‌ای، لامپ‌های فلورسنت، لامپ‌های تخلیه با شدت بالا (HID) و لامپ‌های LED به می‌تواند به عنوان چراغ‌های رشد استفاده شود. امروزه پرکاربردترین چراغ‌های مورد استفاده در پرورش گیاهان، HID ها و فلورسنت‌ها هستند.

پرورش دهندگان گل و گیاه داخلی به طور معمول از سدیم فشار قوی (HPS / SON) و هالید فلزی استفاده می‌کنند، اما فلورسنت‌ها و LED ها به دلیل کارایی و اقتصادی بودن، جایگزین هالیدهای فلزی می‌شوند. چراغ‌های هالید فلزی به طور مرتب برای مرحله رویشی رشد گیاه استفاده می‌شوند، زیرا مقادیر بیشتری از اشعه آبی و فرابنفش را ساطع می‌کنند. نور طیف آبی ممکن است واکنش رویشی بیشتری را در گیاهان ایجاد کند.

در طی مراحل رویشی و تولید مثل از چراغ‌های سدیم فشار قوی نیز به عنوان منبع نور واحد استفاده می‌شود. همچنین ممکن است در مرحله تولید مثل از آن‌ها به عنوان اصلاحی برای روشنایی طیف استفاده شود.

 نور طیف قرمز ممکن است واکنش گل دهی بیشتری را در گیاهان ایجاد کند. اگر در فاز رویشی از چراغ سدیم با فشار بالا استفاده می‌شود، گیاهان کمی سریعتر رشد می‌کنند، اما دوره داخلی بیشتری دارند و به طور کلی ممکن است طولانی‌تر باشند.

در سالهای اخیر، فناوری LED به بازار نور رو به رشد معرفی شده است. با طراحی یک نور رشد داخلی با استفاده از دیودها، می توان طول موج خاصی از نور تولید کرد. ناسا چراغ‌های رشد LED را به دلیل راندمان بالای آن‌ها در رشد مواد غذایی در فضا آزمایش کرده است. یافته‌ها نشان داد که گیاهان تحت تأثیر نور در قسمت‌های قرمز، سبز و آبی طیف نور مرئی قرار دارند.

چراغ‌های رشد LED از چندین دیود تابش نور جداگانه تشکیل می‌شوند، معمولاً در یک محفظه با یک سینک گرما و فن‌های داخلی. چراغ‌های رشد LED معمولاً نیازی به بالاست جداگانه ندارند و می‌توانند مستقیماً به یک سوکت برق استاندارد وصل شوند.

LED های جداگانه معمولاً فقط یک رنگ محدود و باریک را ارائه می‌دهند، بنابراین LED های رنگی متفاوت بسته به نوع مورد نظر، در لامپ‌های رشدی به نسبت های مختلف مخلوط می‌شوند. مطالعات نشان می‌دهد که طیف‌های نوری سبز، قرمز و آبی تأثیر خود را در تشکیل ریشه، رشد گیاه و گل‌دهی دارند، اما مطالعات علمی کافی یا آزمایش‌های آزمایش شده میدانی با استفاده از چراغ‌های رشد LED وجود ندارد.

نسبت‌های رنگی خاص را برای رشد بهینه گیاه در زیر چراغ‌های رشد LED توصیه می‌شود. با این حال، بسیاری از مطالعات نشان می‌دهد که نور قرمز به همراه آبی فقط مقرون به صرفه‌ترین روش رشد را فراهم می‌کند. همچنین رشد گیاه در زیر نوری که با رنگ سبز همراه هست، توصیه می‌شود.

در لامپ رشد LED سفید، طیف کاملی از نور را طراحی کرده‌اند تا از نور طبیعی تقلید کند و طیف متعادل رنگ‌های قرمز، آبی و سبز را برای گیاهان تأمین کند. طیف مورد استفاده متفاوت است. لامپ‌های رشد LED سفید معمولاً برای روشنایی تکمیلی در فضاهای منزل و محل کار استفاده می‌شوند.

ذکر این نکته ضروریست که برای جلوگیری از سوختگی برگ‌ها، لامپ‌های رشد LED باید بین ۳۰ تا ۹۱ سانتی‌متر دور از گیاهان نگهداری شوند.

جمع‌بندی

در این مقاله با لامپ رشد گیاه آشنا شدیم و انواع آن را نیز بررسی کردیم. به طور کلی دانستیم که لامپ‌های رشد گیاه معمولاً با رنگ قرمز آبی و سفید عرضه می‌شوند که لامپ‌های قرمزآبی در گل‌خانه و  لامپ سفید در محیط‌های داخلی منزل مورد استفاده قرار می‌گیرند.